Prikaccidenten

Algemene informatie

In de praktijklokalen Zorg kunnen zich prikaccidenten en infecties voordoen. De kans daarop is gering vanwege het gebruik van oefenpoppen en specifieke ‘oefenarmen/benen’, en ook vanwege het gebruik van ‘veilige naalden’ en het dragen van handschoenen bij het injecteren in onderwijssituaties. Toch zijn prikaccidenten niet geheel uitgesloten, bijvoorbeeld bij onzorgvuldige omgang met naalden.

Normen en wetgeving

• In een verdiepende RI&E moet speciale aandacht worden besteed aan de risico’s voor blootstelling aan biologische agentia in de praktijklokalen Zorg en welzijn.
• Er wordt bij het injecteren waar mogelijk gebruik gemaakt van (delen van) oefenpoppen.
• Er wordt gebruik gemaakt van veilige naaldensystemen.
• Er is een prikaccidentenprotocol aanwezig dat is gebaseerd op de Landelijke richtlijn prikaccidenten van het RIVM.
• Conform het Arbobesluit art 4.97, tweede lid stelt een mbo-instelling ontsmettings- en desinfectieprocedures op voor de praktijklokalen Zorg en welzijn waar gewerkt wordt met injectienaalden of waar op een andere manier blootstelling aan biologische agentia mogelijk is, evenals procedures voor de veilige omgang met biologische agentia en voor verwijdering van besmet afvalmateriaal.
• Zie verder de algemene wetgeving rond biologische agentia bij het thema praktijklokaal Zorg en Welzijn.

Maatregelen

In het praktijklokaal wordt gebruik gemaakt van veilige naaldensystemen:

• De naalden zijn voorzien van een ingebouwde beveiliging (‘veilige naalden’), zodat men na gebruik zichzelf of een ander er niet mee kan besmetten.
• Bij het injecteren wordt gebruik gemaakt van nitrilrubberen handschoenen. Zodra een handschoen besmet is geraakt bv met bloed of wondvocht  wordt deze uitgedaan en vervangen.
• Handschoenen worden uitgedaan volgens de ‘pluk en schuifmethode’ en daarna meteen in een afvalbak gedaan. Klik hier voor een korte video over het veilig uitrekken van handschoenen.  De kern uit deze methode:
  • Pak met de vingers de buitenkant van de eerste handschoen, ter hoogte van de binnenzijde van de pols.
  • Trek de handschoen uit en houdt die vast in de pal van de hand.
  • Schuif met twee schone vingers onder de tweede handschoen.
  • Trek de 2e handschoen uit en draai die binnenstebuiten over de prop van de eerste handschoenen.
  • Gooi de handschoenen meteen weg.
  • Na het uittrekken van de handschoenen, de handen en polsen meteen desinfecteren.
• Er zijn voldoende naaldcontainers aanwezig, zo dicht mogelijk bij de plaats van handelen, bij voorkeur op maximaal één armlengte afstand.
• Naaldcontainers worden niet te vol gedaan (tot aan de aanduiding op de naaldcontainer).
• Naalden worden na gebruik direct op de voorgeschreven wijze in de naaldcontainer gedaan. Zet geen naalden terug in hoesjes.
  • Er is een prikaccidentenprotocol aanwezig met als belangrijkste onderdelen:
  • Bij elke prikaccident moet meteen bekeken wordt of er besmettingsrisico’s zijn die acute behandeling vragen (binnen 2 uur is dit voor sommige infecties noodzakelijk). Daarvoor is geregeld dat er meteen deskundige hulp kan worden gebeld op alle benodigde dagen van de week en op ieder benodigd tijdstip. Sluit hiervoor een contract met een deskundige partij die dit kan bieden (bijvoorbeeld Prikpunt van VaccinatieZorg). Bij een prikaccident in het praktijklokaal belt de vakdocent in het bijzijn van de leerling.
  • Voorafgaand daaraan zijn de volgende eerste maatregelen nodig:
    • Als men zich prikt aan gebruikte naalden dient men de wond goed te laten doorbloeden, uit te spoelen met stromend water en te desinfecteren bv met jodiumtinctuur, of een vergelijkbaar niet-alcoholhoudend desinfectiemiddel.
    • Bovenstaande werkwijze is ook van toepassing als men bloed of wondvocht in mond of neus krijgt of op de beschadigde huid. (bv bij het wegvegen van de eerste druppel bij bloedafname, als men de voorgeschreven handschoenen niet zou dragen)
    • Als bloed of wondvocht terecht is gekomen op de huid, zonder dat er sprake is van huidbeschadigingen, kan worden volstaan met direct wassen met water en zeep, gevolgd door een desinfecterende jodiumtinctuur
    • Als bloed of wondvocht in de ogen is gekomen: ruim spoelen met water.
• Zorg er bovendien voor dat van ieder accident geleerd wordt, om ze in de toekomst beter te kunnen voorkomen. Zet daarvoor een procedure op voor het melden, registreren op een centraal punt en voor het analyseren van incidenten. Zie ter inspiratie het prikaccidentenprotocol dat door ROC Tilburg ter beschikking is gesteld.
• De volgende hygiënische beschermingsmaatregelen worden genomen:
  • Op plaatsen waar gevaar bestaat voor blootstelling aan biologische agentia wordt niet gedronken of gegeten. Tijdens het dragen van handschoenen en voordat de handen zijn ontsmet wordt contact van handen met mond, neus en ogen vermeden.
  • Werkkleding wordt ter beschikking gesteld en bij de werkzaamheden gedragen
  • Werkkleding en persoonlijke beschermingsmiddelen die besmet (kunnen) zijn met biologische agentia worden bij het verlaten van de werkplek/praktijklokaal uitgetrokken en op een andere plaats opgeborgen dan de overige kleding.Er zijn doelmatige sanitaire voorzieningen beschikbaar met inbegrip van, voor zover noodzakelijk, douches, oogdouches en desinfectiemiddelen voor de huid.
  • Bij eventueel gemorst bloed, deze opnemen met wegwerpdoeken, reinigen met allesreiniger en desinfecteren. Draag hierbij handschoenen. NB Zie in verband met risico’s van de kankerverwekkende stof alcohol naar informatie over alternatieve desinfectiemiddelen bij het Praktijklokaal Laboratoria.
• De mbo-instelling biedt studenten die stage lopen in een ziekenhuis of andere zorginstelling en daar besmet kunnen worden met Hepatitis-B (door bloed-bloed contact) kosteloos een Hepatitis-B vaccinatie aan. Zie daarvoor ook de landelijke  Subsidieregeling vaccinatie stageplaatsen zorg.
• Docenten en studenten die Hepatitis-B kunnen oplopen in het praktijklokaal van de mbo-instelling voor schoonheidsspecialisten en pedicuren, krijgen vóórdat zij werkzaamheden verrichten waarbij ze dat risico op besmetting lopen, door de mbo-instelling de mogelijkheid aangeboden om zich kosteloos tegen Hepatitis-B te laten vaccineren.
• Er wordt doeltreffende voorlichting en onderricht gegeven aan medewerkers en studenten waarvan uit de RI&E blijkt dat ze een kans op blootstelling lopen aan biologische agentia uit de 2e categorie. Er kan daarbij niet volstaan worden met het plaatsen van de informatie op intranet of het verstrekken van andere schriftelijke informatie. Er zijn daarnaast ook mondelinge besprekingen nodig bv in docententeams en in het lesprogramma. Hierbij wordt tenminste aandacht besteed aan:
  • De mogelijke gevaren voor de gezondheid bij blootstelling aan biologische agentia;
  • De te treffen voorzorgsmaatregelen om blootstelling te voorkomen;
  • De te nemen maatregelen als zich een prikaccident voordoet;
  • De geldende hygiënevoorschriften;
  • Het verstrekken en gebruiken van werkkleding en persoonlijke beschermingsmiddelen.