Stofexplosiegevaar (ATEX)

Algemene informatie

Vooral wanneer houtstof zich ophoopt, kan het risico op ‘stofexplosie’ ontstaan. Zeer fijne deeltjes van een brandbare vaste stof als hout, kunnen gaan wervelen en met de omgevingslucht opwaaien. Zo ontstaat een mogelijk ontplofbare stofwolk. Als er een ontstekingsbron (machine, elektra, open vuur) in de ruimte aanwezig is, kan daadwerkelijk een explosie volgen.

Om het risico op een explosie te beperken, moet u de gelijktijdigheid van een brandbare stof, zuurstof en een werkzame ontstekingsbron voorkomen. Als eenmaal is vastgesteld dat een brandbare stof in de lucht kan vrijkomen, kunt u een explosie alleen nog voorkomen door de ontstekingsbron weg te nemen of te voorzien van een passende bescherming op het niveau zoals beschreven in de Europese ATEX-richtlijnen.

Voorzorgsmaatregelen

Een halve millimeter houtstof kan al explosiegevaar veroorzaken. Boven een hoeveelheid van 100 gram houtstof zijn al voorzorgsmaatregelen noodzakelijk. Dergelijke hoeveelheden kunnen voorkomen in afzuig- en filterinstallaties, het ‘mothok’ (waar houtstof uit deze installaties zich verzamelt) en in de directe omgeving van houtbewerkingsmachines. Behalve de individuele machines moet u daarom ook de werkvloer goed schoonhouden. Verwijder stof zonder dat dit kan wervelen, dus niet vegen, maar opzuigen (bijvoorbeeld met een industriestofzuiger met fijnstoffilter) of nat verwijderen.

Normen en wetgeving

• Om explosiegevaar te voorkomen, moeten werkplekken waar explosiegevaar aanwezig is voldoen aan ATEX 153. (voorheen ATEX 137). In de ATEX 153-richtlijn staan voorschriften voor de werkomgeving en zone-indeling.
• De inhoud van de ATEX 153-richtlijn is vertaald naar het Nederlandse Arbeidsomstandighedenbesluit en kunt u terugvinden in paragraaf 2a, ‘Explosieve atmosferen’.
• Opvolging van de ATEX 153-richtlijn betekent dat de school voor het praktijklokaal:
  •  een nadere risicoanalyse moet uitwerken;
  •  een gevarenzone-indeling moet opstellen;
  •  passende technische en organisatorische maatregelen moet nemen;
  •  de werknemers moet voorlichten;
  •  een explosieveiligheidsdocument moet opstellen.
• Apparaten die worden gebruikt in ruimten waar explosiegevaar aanwezig is, moeten voldoen aan ATEX 114 (voorheen ATEX 95) . Dit is een richtlijn voor producenten van machines en apparatuur, waarin de eisen staan waaraan de apparatuur moet voldoen om deze te mogen gebruiken op plaatsen waar explosiegevaar bestaat.

Maatregelen

Maatregelen voor het mothok (bergplaats voor houtstof) zijn:

• het staat vrij buiten het gebouw en is droog;
• in of in de nabijheid ervan wordt niet gerookt en geen open vuur gebruikt;
• het houtstof in het mothok mag niet opwaaien door bijvoorbeeld te vegen.